O portalu Radio Forum Archiwum Porady Czat E-mail Współpraca

Historia islandzkiej waluty
Waluta - strona główna

Monety wycofane z obiegu

Monety okolicznościowe

Medale wartościowe


Banknoty pojawiły się na Islandii znacznie wcześniej niż monety. Najstarszą walutą, na której można było zauważyć islandzkie akcenty, był duński piastre, bity w Królewskiej Mennicy w Kopenhadze w 1771 roku. Poniżej królewskiego herbu znalazły się napisy: Island, Grönlan i Ferö - Islandia, Grenlandia i Wyspy Owcze. Nazwa "Islandia" była także wymieniona na piastre z Kongsberg wydanym sześć lat później, ale wtedy pojawiła się jako Islan. Jednak takie napisy nie oznaczały, że waluta ta była oficjalną na Islandii. Było to raczej podkreślenie poddańczej roli Islandii wobec duńskiego królestwa. Piastre był używany przede wszystkim przez duńskich kupców handlujących z Dalekim Wschodem.

Historia oficjalnej waluty na Islandii rozpoczyna się w roku 1778 wraz z oficjalnym zatwierdzeniem przez Danish Courant Bank banknotów z islandzkim tekstem nadrukowywanym na rewersie. Nie były one zbyt często używane, m.in. dlatego, że wciąż zakazany był handel. Najprawdopodobniej również z tego powodu, iż Islandczycy woleli ufać swoim przyzwyczajeniom i wybierali handel wymienny, bądź płacili sobie odważonymi ilościami cennych kruszców i dlatego banknoty wyemitowane przez Courant Bank nie przyjęły się. Tak więc prawdziwie islandzkiej waluty nie było aż do czasu, gdy w 1886 roku Islandzki Skarb Państwa wyemitował pierwsze własne banknoty, przeznaczone specjalnie do używania na Islandii.

W roku 1836 król Danii Fryderyk VI wydał monety o niewysokich nominałach, bite w Mennicy Altona o wartości 2,3 i 4 szylingi (skilling) i w oficjalnym ogłoszeniu wydanym 9 września tego roku, napisano, że jednym z powodów emisji jest deficyt drobnych pieniędzy na Islandii. Niemniej jednak, wypuszczenie tych drobnych kwot, nie jest również zaliczane do historii islandzkiej waluty.

Brak islandzkiej waluty zaczął poważnie doskwierać w chwili, gdy zliberalizowano prawo dotyczące handlu w XIX wieku i stało się oczywiste, że pieniędzy w obiegu jest zdecydowanie za mało, jak na potrzeby rynku. Sprawa została omówiona w Alþingi, jednak nie udało się dojść do porozumienia. Dwa czynniki sprawiły, że problem został rozwiązany. Pierwszy taki, iż handel bydłem z Anglią zaczął przynosić spore zyski, gdzie rozliczano się bitą monetą, długo jeszcze określaną jako "owcze złoto". Drugim powodem była wzrastająca tendencja wśród kupców, by samodzielnie wydawać najróżniejsze własne banknoty i żetony, które miały służyć jako środki płatnicze.

Radykalne zmiany nastąpiły, gdy Dania, Norwegia i Szwecja zawiązały w 1873 roku Skandynawską Unię Monetarną, z którą w oczywisty sposób została związana Islandia. Główne reformy polegały m.in. na zastąpieniu systemu dwunastkowego dziesiętnym i wprowadzeniu nowego nazewnictwa: korony (isl. króna a w l.mn. krónur) i ore (isl. eyrir, w l.mn. aurar), zamiast wcześniejszych złotych monet, talarów i szylingów, które zostały zabronione. Stosowny Akt Monetarny został uchwalony w Danii 23 maja 1873 roku i został ogłoszony na Islandii 25 września tego samego roku.

Duński Akt Monetarny z 1873 roku był podłożem dla utworzenia własnego i suwerennego systemu monetarnego na Islandii, począwszy od roku 1904 - uzyskania autonomii w ramach państwa duńskiego i roku 1918, czyli odzyskania niepodległości. Islandia uchwaliła w roku 1925 własne prawo monetarne, a w 1968 wszechstronną ustawę o walucie krajowej.

W 1948 roku przeprowadzono narodowe badanie stanu posiadania pieniędzy w rękach prywatnych, podobne do wcześniej przeprowadzonych badań tego typu w Danii czy Norwegii. Okazało się to jednak niepraktyczne bez dokonania dokładnej reformy finansów państwa.

1 stycznia 1981 roku przeprowadzono reformę denominacyjną, w ramach której zrewaloryzowano koronę w stosunku 100:1. Nowe banknoty i monety zostały wtedy wydane, a stare były przyjmowane, z odpowiednio obniżoną wartością.

Dużą ilość informacji na temat historii islandzkiej waluty, a zwłaszcza monet, sporządził Szwed Staffan Björkman w swojej pracy "Nordisk Numismatisk Årsskrift" oraz książce z roku 1965: "Myntir Íslands".